- Axít gibberellic (còn gọi là Gibberellin A3, GA, GA3) là một acid Cacboxylic đồng thời là hormon tìm thấy trong thực vật. Công thức hóa học tổng quát của nó là C19H22O6. Khi làm tinh khiết, nó là chất bột kết tinh màu trắng hay vàng nhạt, hòa tan trong etanol và hơi hòa tan trong nước
- Axít gibberellic là một giberelin đơn, đẩy mạnh sự phát triển và kéo dài các tế bào ra. Nó tác động tới sự phân hủy của thực vật và hỗ trợ thực vật lớn nhanh nếu sử dụng với liều lượng nhỏ, nhưng cuối cùng thì thực vật ngày càng bộc lộ rõ sự phải chịu đựng nó. Axít gibberellic kích thích các tế bào của các hạt đang nảy mầm để sinh ra các phân tử mRNA đem theo mã hóa cho các enzym thủy phân Axít gibberellic là một hoóc môn rất hiệu lực mà sự tồn tại tự nhiên của nó trong thực vật kiểm soát sự phát triển của chúng. Do các GA điều chỉnh sự phát triển của thực vật, nên các ứng dụng với nồng độ rất thấp có thể có hiệu quả sâu rộng trong khi quá nhiều thì lại có tác động ngược lại. Nó thông thường được dùng ở nồng độ khoảng 0,01-10 mg/L.
- Lịch sử phát triển: GA lần đầu tiên được nhận dạng tại Nhật Bản năm 1935, như là phụ phẩm trao đổi chất của mầm gây bệnh thực vật là loại nấm Gibberella fujikuroi (Sawada) Wollenw., (1931) (vì thế mà có tên gọi gibberellin và axít gibberellic), gây ra bệnh cho lúa. Thực vật nhiễm G. fujikuroi sẽ phát triển bệnh mà người Nhật gọi là 馬鹿苗病/ バカナエビョウ ("cây giống ngu xuẩn"), làm cho lúa phát triển cao hơn nhiều so với thông thường và chúng sẽ chết do không còn đủ cứng cáp để hỗ trợ cho trọng lượng của chính chúng.
- Tác động và sử dụng: Các Gibberelin có một loạt các tác động tới sự phát triển của thực vật. Chúng có thể:
1. Kích
thích phát triển thân cây nhanh chóng,
2. Kích
thích phân bào có tơ trong lá của một số thực vật,
3. Tăng tỷ
lệ nảy mầm của hạt.
Axít gibberellic đôi khi được sử
dụng trong phòng thí nghiệm và các nhà kính để kích thích sự nảy mầm của hạt mà
nếu khác đi thì chúng ở trạng thái ngủ. Nó cũng được dùng rộng rãi trong ngành
trồng nho như là hoóc môn để thúc sự sản xuất các chùm quả và các quả nho to,
đặc biệt là nho không hạt Thampson, và tại khu vực thung lũng Okanagan (Canada)
nó được dùng trong ngành trồng anh đào như là chất điều tiết tăng trưởng
- Độc tính:Axít gibberellic là chất ổn định, dễ bắt cháy và không tương thích với các acid và các chất ô xi hóa mạnh. Nó có thể có tác động như là một chất gây kích thích dị ứng đối với mắt (R36). Liều gây tử vong đối với 50% mẫu chuột cống thử nghiệm bằng đường miệng là LD50 = 6.300 mg/kg. Các chỉ dẫn về an toàn sức khỏe là S26: Nếu tiếp xúc với mắt, cần rửa mắt ngay lập tức bằng nhiều nước và tìm kiếm hỗ trợ y tế, S36: Sử dụng quần áo bảo hộ lao động thích hợp.
- Các báo cáo liên quan đến Gibberelic Acid:
1. Ảnh
hưởng của axít gibberellic (GA3) đến các chỉ tiêu sinh trưởng và năng suất lạc
(Arachis hypogaea L.) ở Thừa Thiên Huế: Xử lý bổ sung GA3 đã ảnh
hưởng tốt đến sự sinh trưởng, phát triển và tăng năng suất nhiều đối tượng cây
trồng. Tuy nhiên, việc nghiên cứu sử dụng GA3 cho cây lạc trồng trên
đất cát Thừa Thiên Huế cho đến nay vẫn chưa được quan tâm. Thí nghiệm này được
tiến hành tại Trung tâm Nghiên cứu cây trồng Tứ Hạ đã thu được một số kết quả
mới: 1) Xử lý bổ sung GA3 ở nồng độ 10 - 20 ppm làm tăng các chỉ
tiêu sinh trưởng phát triển và các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất lạc ở
mức sai khác có ý nghĩa so với đối chứng; 2) Năng suất kinh tế lạc tăng tới
10,25 – 15,77%; 3) Xử lý ngâm hạt giống trước khi gieo ở nồng độ 20 ppm có tác
dụng tăng sinh trưởng và năng suất kinh tế lạc cao hơn so với các nồng độ và
thời kỳ xử lý khác.(Nguyễn Đình Thi, Lê Văn Tiếp)
2. Thông tin
về thuốc kích thích sinh trưởng Gibberellic acid (GA3) sử dụng trên rau ăn lá
đã được Cục Bảo vệ thực vật trả lời như sau: (công văn số 1130/BVTV-QLT ngày
14/7/2010)
o GA3 là một hoạt
chất có trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) được phép sử dụng ở Việt
Nam. Hiện nay trong danh mục GA3 được đăng ký sử dụng trên nhiều loại rau như
cải bắp, rau cải, cà chua, dưa chuột, cần tây, bầu bí, đậu cove, đậu đũa, cà
rốt … với 33 thương phẩm ở dạng đơn và 7 thương phẩm ở dạng hỗn hợp. Hoạt chất
điều hòa sinh trưởng Gibberellin GA4 và GA7 chưa đăng kí trong Danh mục thuốc
BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam.
o Độc lý của
GA3
GA3 là hoạt chất BVTV sinh học thuốc
nhóm độc U (ít độc) theo phân loại của WHO có độc cấp tính (LD50 ) đường miệng
> 10.000 mg/kg (chuột), đường da >2000 mg/kg (chuột), đường hô hấp >
0.502 mg/L (chuột trong 4 giờ).
GA3 gây kích thích mắt nhẹ, không có khả năng gây kích thích da, không gây dị ứng, ung thư, quái thai, gây đột biến gen, không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. GA3 không độc với cá, động vật thủy sinh, ong, chim và động vật hoang dã. Không tích lũy trong mô, trong quá trình chuyển hóa trong cây, trong đất và trong điều kiện tự nhiên.
GA3 gây kích thích mắt nhẹ, không có khả năng gây kích thích da, không gây dị ứng, ung thư, quái thai, gây đột biến gen, không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. GA3 không độc với cá, động vật thủy sinh, ong, chim và động vật hoang dã. Không tích lũy trong mô, trong quá trình chuyển hóa trong cây, trong đất và trong điều kiện tự nhiên.
o Mức dư lượng tối
đa cho phép (MRLs) của GA3 trong nông sản:
Hiện nay các nước quy định khác nhau
về MRLs của GA3 trong nông sản. Ở Việt Nam MRLs của GA3 trong nông sản chưa có
trong Qui định giới hạn tối đa ô nhiễm sinh học và hóa học trong thực phẩm ban
hành kèm theo Quyết định số 46/2007/QĐ-BYT ngày 19/12/2007 của Bộ Y tế; Ủy ban
Tiêu chuẩn Thực phẩm (Codex Alimentarius Commission) của FAO và Mỹ không qui
định MRLs cho GA3 trong nông sản khi sử dụng liều lượng theo đúng hướng dẫn ghi
trên nhãn thuốc; Nhật Bản qui định 0,2 mg/kg; Đài Loan và EU qui định 5 mg/kg
trong các loại rau ăn lá.
o Sử dụng:
Về việc sử dụng thuốc BVTV (bao gồm
cả thuốc kích thích sinh trưởng) phải đảm bảo nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc,
đúng lúc, đúng liều lượng/ nồng độ, đúng cách và phải tuân thủ thời gian cách
ly đã được ghi trên nhãn.
Gibberellin có tác dụng kích thích sự phát triển của tế bào theo chiều dọc, kích thích sự sinh trưởng và phát triển của cây theo chiều cao, làm thân vươn dài, giúp hình thành các chồi nách nhiều hơn. Tuy nhiên Gibberellin chỉ phát huy tốt tác dụng khi cây trồng có đầy đủ dinh dưỡng N, P, K. Khi sử dụng quá liều lượng, hình dáng bên ngoài của các loại rau thay đổi (biến dạng, quăn queo, sần sùi) và làm giảm giá trị thương phẩm
Gibberellin có tác dụng kích thích sự phát triển của tế bào theo chiều dọc, kích thích sự sinh trưởng và phát triển của cây theo chiều cao, làm thân vươn dài, giúp hình thành các chồi nách nhiều hơn. Tuy nhiên Gibberellin chỉ phát huy tốt tác dụng khi cây trồng có đầy đủ dinh dưỡng N, P, K. Khi sử dụng quá liều lượng, hình dáng bên ngoài của các loại rau thay đổi (biến dạng, quăn queo, sần sùi) và làm giảm giá trị thương phẩm
3. Về
việc phun gibberellin vào rau sống :Gần đây báo chí Việt Nam có quan tâm
đến sự kiện nông dân tự ý phun vào rau một loại thần dược có nguồn gốc từ Trung
Quốc. Việc này gây quan ngại đối với người tiêu dùng mà theo như Bộ trưởng Cao
Đức Phát trả lời báo giới thì gia đình Ông cũng lo lắng không kém.Chi cục bảo
vệ thực vật Hà Nội đã tiến hành kiểm tra "định tính" và kết luận rau
phun thuốc kích thích tăng trưởng không lớn hơn đáng kể. Thí nghiệm có quy mô
hơi nhỏ và điều kiện nuôi trồng chưa tối ưu (lạnh hơn so với nhiệt độ phát
triển của xà lách). "Thần dược" được Chi cục bảo vệ thức vật
"chiết xuất" là Gibberellic acid (gibberellin) GA3. Sau đó, TS.
Nguyễn Văn Khải (Trung tâm hoạt hoá điện hoá) lại cho thấy "thần
dược" làm dài cả xà lách và cải cúc. Do đó, Bộ NN&PTNT đã yêu cầu Viện
nghiên cứu Bảo vệ Thực vật tổ chức thí nghiệm đánh giá kết quả "thần
dược" gồm có thuốc An Khang (50ppm GA3, đã cấp phép sử dụng), và những
loại "thần dược" "lậu" của Trung Quốc (cũng là GA3) nhưng
không đăng ký, không mô tả thành phần. Kết luận từ thí nghiệm chưa công bố
nhưng với những kết quả ban đầu có thể đưa ra nhận định là 1) việc truyền thông
mô tả phun GA3 làm cây phát triển nhanh trong vài ba ngày là sai sự thât. Những
cây rau khi phun GA3 phải phát triển từ 3-4 tuần mới có sự khác biệt về hình
thái. 2) Khi phun GA3, cây trồng sẽ có thân cao, lá nhạt màu so với những cây
bình thường. Kết quả này phù hợp hoàn toàn với các quan sát của người dân cũng
như mô tả về chức năng của gibberellin đã được nghiên cứu rộng rãi trên thế
giới vì giberellin là một loại hormone thực vật có tác dụng kích thích sinh
trưởng, kéo dài thân và lá. Gibberellin được phát hiện lần đầu tiên bởi nhà
khoa học người Nhật Kurosawa được sản sinh từ chủng nấm Gibberella fujikuroi.
Về sau, gibberellin được tìm thấy ở hầu hết các loài thực vật chứng tỏ nó hoạt
động như một hormone thực vật nội sinh tự nhiên. Các GA hoạt tính (trong đó có
GA3) có tác dụng chính là kéo dài tế bào (cellular elongation) thông qua việc
phân hủy một nhóm protein kìm hãm sinh trưởng ở thực vật là DELLA protein.Ngoài
ra, GA còn có tác dụng kích thích nảy mầm hạt, kích thích ra hoa và hình thành
quả không hạt. Trên thế giới, GA được sử dụng rộng rãi để tăng năng suốt cây
trồng do kéo dài thân hoặc tăng kích thước lá. Từ năm 1995, Cục Bảo Vệ Môi
Trường Hoa Kỳ (nơi cấp phép cho các hóa chất được sử dụng trong nông nghiệp) đã
xếp GA3 nằm ở nhóm chất độc nhóm 3 và nhóm 4, nghĩa là nhóm có độc tính nhẹ
nhất và gần như không đáng kể. EPA cho phép sử dụng GA3 ở Hoa Kỳ mà không hề có
bất kỳ cảnh báo về ảnh hưởng của nó đối với môi trường cũng như vật nuôi và
sinh vật hoang dã. Điều duy nhất phải chú ý khi sử dụng GA3 là không được phép
đổ thẳng GA3 vào nguồn nước thủy lợi hoặc bón cho cây đang ở trạng thái ngập
nước. Thực tế cách sử dụng GA3 hữu hiệu nhất là hòa tan hoàn toàn GA3 trong
bình dung dịch và phun trực tiếp lên lá. Việc phun GA3 không thể thay thế việc
cung cấp chất dinh dưỡng (bón phân) hay bảo vệ khỏi sâu hại (trừ sâu). Thông
thường nên phun GA3 trước khi thu hoạch độ 4-5 ngày để rau phát triển hoàn toàn
cũng như loại bỏ các tồn dư có hại với người sử dụng. Trong khi đó, người sử
dụng các rau quả có bón GA3 chỉ cần rửa sạch và gọt vỏ thì hoàn toàn có thể an
tâm. Những nông dân muốn sử dụng GA3 để phục vụ sản xuất xin hãy chọn mua các
sản phẩm có ghi nhãn mác cẩn thận, nơi sản xuất và hạn sử dụng rõ ràng. Chất
GA3 chỉ có tác dụng tốt nhất khi nó còn ở dạng hoạt tính và nếu bảo quản không
đúng cách, mua hàng kém chất lượng, lẫn nhiều tạp chất thì giá trị sử dụng của
hóa chất rất thấp, không tương xứng với chi phí đầu tư. Chất GA3 có một ngưỡng
nồng độ hoạt động tối ưu nhất định nên khi sử dụng phải tuân thủ theo đúng
hướng dẫn của sản phẩm. Việc tăng hay giảm ngoài biên độ đều làm giảm hoạt tính
của GA3 đối với thực vật. Giá một bình GA3 khoảng 4lit của hãng MegaGro (USA) à
tầm 100$ (dung dịch dùng trực tiếp). Một số lưu ý đối với các thí nghiệm
kiểm định và công bố kết quả đối với người dân.
Thứ nhất việc báo chí gây sốc khi để tựa "Hoạt chất tưới rau là chất độc hại 3" mặc dù đúng về nội dung nhưng đưa một thông điệp hoàn toàn ngược lại. Hầu hết các hóa chất đều có tác hại (độc tính) đối với người hoặc động vật ở một ngưỡng liều nhất định. GA3 được xếp vào độc loại 3 có nghĩa là loại nhẹ thứ 2 trong bảng xếp loại các chất độc. Loại 3 có nghĩa là độc rất nhẹ trong khi loại 4 có thể coi là không độc. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ nghiêm cấm phun GA3 quá ngưỡng liều là 20g ai/acre (tương đương 5 mg/m²) đối với đa số các loại nông sản, rau quả Thứ hai, đối với các loại rau trồng nông nghiệp thì khi đánh giá định lượng thiết tưởng phải tính ra đơn vị sản lượng. Vd. nếu dùng thuốc GA3 thì người dân sẽ thu hoạch được bao nhiêu kg nông sản trên 1ha. Đây mới là con số có ý nghĩa hơn là việc thông báo cây rau sẽ cao hơn bao nhiêu % so với đối chứng.
Thứ ba, việc tiến hành tiếp tục các thử nghiệm "định tính" và "định lượng" trên các loại thực vật khác nhau, vùng đất khác nhau là một sự lãng phí. Việc cần thiết là dùng GC-MS xác định rõ các thành phần trong "thần dược" là những gì, có chất lẫn tạp nào gây độc không. Nếu chỉ có GA3 thì việc GA3 có tác dụng đối với thực vật như thế nào đã được nhân loại chứng minh và tìm ra cơ sở khoa học từ hơn 50 năm trước. Có hay chăng là cục bảo vệ thực vật cần đưa ra quy định chính thức cho nông dân về nồng độ (hàm lượng) cho phép tối đa của "thần dược" trên một đơn vị khối lượng rau, quả. Đồng thời, ngăn cấm một cách hiệu quả việc sử dụng trái phép các "thần dược" nhập lậu, không rõ thành phần, xuất xứ cũng như khuyến cáo sử dụng các thần dược tương đương đã qua quy chế kiểm duyệt an toàn.
Thứ tư, các tổ chức khuyến nông cần phổ biến kiến thức về sử dụng GA3 cho bà con nông dân một cách hợp lý. Bà con nông dân cần hiểu rằng GA3 chỉ có tác dụng cao thân, dài lá nên thích hợp với một số loại rau nhưng nếu dùng cho lúa thì sẽ bị tổn thất nghiệm trọng gây nên bệnh lúa von. Nghĩa là cây lúa rất cao nhưng hạt lúa lép vì thiếu dinh dưỡng. Do đó, tuyệt đối tránh để GA3 bị nhiễm vào nước tưới tiêu của các cây trồng khác.
Ngoài ra, bà con cần suy tính về lợi nhuận trước khi quyết định có sử dụng GA3 cho các luống rau của mình. Việc người tiêu dùng dễ dàng nhận thấy những cây xà lách, cải cúc được phun GA3 (vì lá dài rất bất bình thường) sẽ gây tâm lý nghi ngại và họ có lẽ sẵn sàng trả một cái giá cao hơn đối với những cây rau sạch, không sử dụng chất bảo vệ thực vật (như GA3). Đồng thời, người viết cũng mong muốn các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam sẽ hoạt động hiệu quả trong việc giám sát và tư vấn việc sản xuất các nông sản "sạch", không sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật.
Nguồn:
Thứ nhất việc báo chí gây sốc khi để tựa "Hoạt chất tưới rau là chất độc hại 3" mặc dù đúng về nội dung nhưng đưa một thông điệp hoàn toàn ngược lại. Hầu hết các hóa chất đều có tác hại (độc tính) đối với người hoặc động vật ở một ngưỡng liều nhất định. GA3 được xếp vào độc loại 3 có nghĩa là loại nhẹ thứ 2 trong bảng xếp loại các chất độc. Loại 3 có nghĩa là độc rất nhẹ trong khi loại 4 có thể coi là không độc. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ nghiêm cấm phun GA3 quá ngưỡng liều là 20g ai/acre (tương đương 5 mg/m²) đối với đa số các loại nông sản, rau quả Thứ hai, đối với các loại rau trồng nông nghiệp thì khi đánh giá định lượng thiết tưởng phải tính ra đơn vị sản lượng. Vd. nếu dùng thuốc GA3 thì người dân sẽ thu hoạch được bao nhiêu kg nông sản trên 1ha. Đây mới là con số có ý nghĩa hơn là việc thông báo cây rau sẽ cao hơn bao nhiêu % so với đối chứng.
Thứ ba, việc tiến hành tiếp tục các thử nghiệm "định tính" và "định lượng" trên các loại thực vật khác nhau, vùng đất khác nhau là một sự lãng phí. Việc cần thiết là dùng GC-MS xác định rõ các thành phần trong "thần dược" là những gì, có chất lẫn tạp nào gây độc không. Nếu chỉ có GA3 thì việc GA3 có tác dụng đối với thực vật như thế nào đã được nhân loại chứng minh và tìm ra cơ sở khoa học từ hơn 50 năm trước. Có hay chăng là cục bảo vệ thực vật cần đưa ra quy định chính thức cho nông dân về nồng độ (hàm lượng) cho phép tối đa của "thần dược" trên một đơn vị khối lượng rau, quả. Đồng thời, ngăn cấm một cách hiệu quả việc sử dụng trái phép các "thần dược" nhập lậu, không rõ thành phần, xuất xứ cũng như khuyến cáo sử dụng các thần dược tương đương đã qua quy chế kiểm duyệt an toàn.
Thứ tư, các tổ chức khuyến nông cần phổ biến kiến thức về sử dụng GA3 cho bà con nông dân một cách hợp lý. Bà con nông dân cần hiểu rằng GA3 chỉ có tác dụng cao thân, dài lá nên thích hợp với một số loại rau nhưng nếu dùng cho lúa thì sẽ bị tổn thất nghiệm trọng gây nên bệnh lúa von. Nghĩa là cây lúa rất cao nhưng hạt lúa lép vì thiếu dinh dưỡng. Do đó, tuyệt đối tránh để GA3 bị nhiễm vào nước tưới tiêu của các cây trồng khác.
Ngoài ra, bà con cần suy tính về lợi nhuận trước khi quyết định có sử dụng GA3 cho các luống rau của mình. Việc người tiêu dùng dễ dàng nhận thấy những cây xà lách, cải cúc được phun GA3 (vì lá dài rất bất bình thường) sẽ gây tâm lý nghi ngại và họ có lẽ sẵn sàng trả một cái giá cao hơn đối với những cây rau sạch, không sử dụng chất bảo vệ thực vật (như GA3). Đồng thời, người viết cũng mong muốn các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam sẽ hoạt động hiệu quả trong việc giám sát và tư vấn việc sản xuất các nông sản "sạch", không sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật.
Nguồn:
1. http://vi.wikipedia.org/wiki/Axit_gibberellic
2. http://jos.hueuni.edu.vn/index.php/TCKHDHH/article/view/160
3. http://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/V%E1%BB%81_vi%E1%BB%87c_phun_gibberellin_v%C3%A0o_rau_s%E1%BB%91ng
(Tổng hợp tài liệu Forgetmenot1976)
